2025 25-31 Mayıs Uluslararası Tiroid Farkındalık Haftası, ITAW & 25 Mayıs Dünya Tiroid Günü, WTD: Tiroid Hastalıkları ve Yapay Zeka
25 Mayıs Dünya Tiroid Günü (World Thyroid Day, WTD), Avrupa Tiroid Birliği (European Thyroid Association, ETA) Eylül 2007 Kongresi öncesi yıllık genel toplantısında, resmi olarak kabul edilmiştir. Kabul tarihi, ETA’nın 1965’te kuruluş gününe de işaret etmekle birlikte, bu günde, tiroid hastalıklarına ilişkin farkınladık oluşturmak amaçlanmıştır. Dünya Tiroid Gününün, ETA tarafından ilk kutlanışının sonrasında, 2010 yılında, Amerikan Tiroid Birliği (American Thyroid Association, ATA) tarafından, bu güne destek verildiği deklare edilmiştir. Ayrıca, 25-31 Mayıs Uluslararası Tiroid Farkındalık Haftası (International Thyroid Awareness Week, ITAW), Uluslararası Tiroid Federasyonu (Thyroid Federation International, TFI) çatısı altında dünya genelinde kutlanagelmektedir.
“Tiroid glandı” veya “tiroid bezi”, boynun anteriorunda lokalize ve her iki tarafta laterale uzanım gösteren önemli ve yaşamsal bir endokrin organdır. Bu kelebek şekilli vital organ, tiroid hormonları sekresyonu yolu ile tüm organizma için kritik olan birçok metabolik aktiviteden sorumludur. Dolayısı ile “tiroid sağlığı” insan yaşamı ve toplum sağlığı için son derece önem kazanmaktadır. Tiroid bezi bozuklukları için, aile öyküsü, genetik ve ailesel yatkınlık, özellikle çocularda ve kadınlarda olmak üzere ilk iki dekadda (0-20 yaş), baş-boyun ve toraks bölgesine radyasyon maruziyeti, iyot eksikliği ve amiodarone gibi kullanılan bazı ilaçların etki oluşturduğu bilinmektedir. Bununla birlikte; Public Health Update tarafından, dünya genelinde 200 milyondan fazla insanın, tiroid bozuklukları ile karşı karşıya kaldığı ve bunların %50’den fazlasının hastalığın farkında olmadığı ve tanı almadığı bildirilmiştir.
Tüm organizmaya etki edebilen, bu papillon endokrin glandın bozuklukları ve karsinomlarının ve yine bu kanserlerin metastaz ve rekürrenslerinin tanı ve izlemlerinin histopatoloji öncesinde olduğu gibi postoperatif izlem sürecinde de biyokimyasal çalışmalar, görüntüleme uygulamaları ve sitopatolojik inceleme, uygulanagelmektetir. Bununla birlikte; tiroid ve boyun sonografisi ve özellikle de sitopatolojik inceleme günümüzde de önemini korumaktadır. Dünya Sağlık Organizasyonu (World Health Organization, WHO) 2022 Klasifikasyonunda; sıklıkla “eski terminoloji ile” multinodüler guatr klinik yerleşiminde yer alan multifokal/neoplastik lezyonlar, ilk kez WHO 2022 yeni terminolojide “tiroid folliküler nodüler hastalığı”(follicular nodular disease, FND)” olarak adlandırılmıştır. Sitopatolojide ise belirsiz sitoloji (Category III,IV,V, The Bethesda System for Reporting Thyroid Cytopathology, TBSRTC, 1st,2nd,and 3rd ed.s), tiroidolojide önemini ve güncelliğini korumaya devam eden, tartışmalı konulardandır. Son ATA klavuzu olan 2015 ATA Management Guidelines for Adult Patients with Thyroid Nodules and Differentiated Thyroid Cancer içeriğinde de tartışmalı konulardan olan Category III, TBSRTC (AUS/FLUS, Önemi Belirsiz Atipi/Önemi Belirsiz Folliküler Lezyon) yönetiminde, oldukça önemli ve bekledidiğimiz bir argüman ve basamak olan TBSRTC 3rd ed. 2023 yılında anons edilmiştir. TBSRTC’nin bu üçüncü ve son edisyonundan iki yıl öncesinde; bizim Şubat 2021’de yayınlanan çalışmamızda TBSRTC’nin AUS Kategorisinin bölünmeden devamının gerekli olup olmadığı, sonrasında Ekim 2021’de yayınlanan diğer bir çalışmamızda ilan edilmesini beklediğimiz olası TBSRTC’nin olası üçüncü edisyonunda, tiroid nodüllerinin yönetiminde Category III’de yer aldığını düşündüğümğüz belirsiz sınırların değerlendirilmesi ve son olarak da orta derece kuşkulu radyolojik derecelendirme (Category IV, 2021 Korean Thyroid Imaging Reporting and Data System, K-TIRADS) gibi belirsiz sitolojide devam eden kuşkulara çözüm sunabilmek açısından bu son versiyonun bir ay öncesinde yüklenen diğer bir çalışmamızda, TBSRTC Category III, yani AUS kategorisinde, i) Nükleer atipili AUS (AUS w/ NA) ve ii) Nükleer atipisiz AUS (AUS w/o NA) şeklinde bir subdivizyon/subkategorizayon önermiştik. 2023 TBSRTC son edisyonunda da bizim önerimize oldukça yakın ve benzer bir şekilde Categori III içerisinde i) Nükleer atipili AUS (AUS-NA) ve ii) “nükleer atipisiz divizyonu betimleyen” AUS-diğer (AUS-other) ilan edilmiştir.
2007 yılından bu yana, her yıl Mayıs ayının 25. günü, tüm dünya genelinde etkinliklerle kutlanan WTD 2025 teması, Tiroid Hastalıkları ve Yapay Zeka (Artificial Intelligence, AI) olarak belirlenmiş ve ilan edilmiştir. AI’nın, tiroid hastalıklarında, tanısal gelişme ve ilerlemeler ile personalize-kişiselleştirilmiş tedavi protokolleri ve hasta sonuçlarında iyileştirme ve ilerlemeleri destekleyeceği ve sağlayacağı ifade edilmiştir.
Prof. Dr. İlker Şengül, Endokrin Cerrahisi, Genel Cerrahi
Prof. Dr. Demet Şengül, Endokrin Patoloji, Tıbbi Patoloji
Referanslar
1. Cibas ES, Ali SZ. The Bethesda system for reporting thyroid cytopathology. Thyroid. 2009;19(11):1159-1165. https://doi.org/10.1089/thy.2009.0274
2. Haugen BR, Alexander EK, Bible KC, Doherty GM, Mandel SJ, Nikiforov YE, et al. 2015 American Thyroid Association Management Guidelines for Adult Patients with Thyroid Nodules and Differentiated Thyroid Cancer: The American Thyroid Association Guidelines Task Force on Thyroid Nodules and Differentiated Thyroid Cancer.Thyroid. 2016;26(1):1-133. https://doi.org/10.1089/thy.2015.0020. Review
3. Baloch ZW, Asa SL, Barletta JA , Ghossein RA, Juhlin CC, Jung CK, LiVolsi VA, et al. Overview of the 2022 WHO Classification of Thyroid Neoplasms. Endocr Pathol. 2022;33(1):27-63. https://doi.org/10.1007/s12022-022-09707-3.
4. Ali SZ, Vielh P, Pusztaszeri M, Rossi D, Faquin WC, Bishop JA, et al. The Bethesda System for reporting thyroid cytopathology: past, present, future at The 19th International Congress of Cytology in Pacifico Yokohama, Japan, on 28 May–01 June 2016, Symposium 12.
5. Ali SZ, Cibas ES. The Bethesda system for reporting thyroid cytopathology II. Acta Cytol. 2016; 60(5):397-8.https://doi.org/10.1159/000451071
6. Pusztaszeri M, Rossi ED, Auger M, Baloch Z, Bishop J, Bongiovanni M, et al. The Bethesda system for reporting thyroid cytopathology: proposed modifications and updates for the second edition from an international panel. Acta Cytol. 2016;60(5):399-405.https://doi.org/10.1159/000451020
7. Cibas ES, Ali SZ.The 2017 Bethesda System for Reporting Thyroid Cytopathology. Thyroid. 2017;27(11):1341-6.https://doi.org/10.1089/thy.2017.0500.
8. Sengul I, Sengul D. Focussing on thyroid nodules in suspense: 10-15 mm with repeat cytology, Category III, the Bethesda System for Reporting Thyroid Cytopathology, TBSRTC. Rev Assoc Med Bras. 2021;67(2)166-7. https://doi.org/10.1590/1806-9282.67.02.20200828
9. Sengul I, Sengul D. Blurred lines for management of thyroid nodules in the era of AUS/FLUS: Novel subdivisions of Category IIIA and IIIB in a possible forthcoming TBSRTC, 3rd ed.; amending vs. unnecessary? Rev Assoc Med Bras. 2021;67(10):1385-6. https://doi.org/10.1590/1806-9282.20210763
10. Sengul I, Sengul D. The 2023 Bethesda System for Reporting Thyroid Cytopathology: Novi sub sole, subdivision is no more debatable, in Thyroidology. Rev Assoc Med Bras. 2023;69(12):e20231124.https://doi.org/10.1590/1806-9282.20231124
11. Sengul D, Sengul I. Subdivision of intermediate suspicion, the 2021 K-TIRADS, and category III, indeterminate cytology, the 2017 TBSRTC, 2nd edition, in thyroidology: let bygones be bygones? Ultrasonography 2023;42:600-601.
12. Ali SZ, Baloch ZW, Cochand-Priollet B, Schmitt FC, Vielh P, VanderLaan PA.The 2023 Bethesda System for Reporting Thyroid Cytopathology. Thyroid Jul 8, 2023. Online ahead of print.https://doi.org/10.1089/thy.2023.0141.