Ürolojik kanserler tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de artmakta. Ancak özellikle bölgemizde kanser sıklığının ve çeşitliliğinin nüfusa oranla yüksek olduğunu gözlemlemekteyiz. Bu konuda bilimsel bir veri olmamakla birlikte somut bir örnek olması için kliniğimizde yapılan prostat biyopsilerindeki kanser oranlarını paylaşabilirim. Son 3 yılda yapılan 800 e yakın prostat biyopsi sonuçlarını irdelediğimizde kanser tespit edilme oranı %47 dir. Yani kanser şüphesiyle biyopsi alınan 2 kişiden bir tanesinde kanser saptıyoruz. Daha önce Ankara’da çalıştığım merkezdeki oranlar ise yaklaşık %20 dolaylarında idi.
Ancak Giresun ili ve bölge açısından sevindirici olan ise Eğitim Araştırma Hastanemizde tüm ürolojik kanserler için gerekli tanı, tedavi ve izlem alt yapısının tamamlanmış olmasıdır. Radyoterapi ünitemizin faal hale geçmesi, füzyon biyopsi ekipmanının alım sürecinin tamamlanmasını takiben her yönüyle bir referans hastanesi olacağız.
1-7 Nisan tarihleri dünya kanser günü vesilesiyle ürolojik kanserler ile ilgili ürolojide sık görülen kanserler ve erken tanı yaklaşımları ile pratik bilgiler vermek istedik.
Kanser bir organ veya dokuyu oluşturan hücrelerin yapısının bozularak kontrolsüz çoğalmasıdır. Bu kontrolsüz çoğalma organın şeklini bozarak zamanla büyümeye başlar. Büyümenin hızı ise organ ya da dokunun yapısına ve kanser hücrelerinin cinsine göre farklılık gösterir. Zamanla çevre dokulara da yayılırlar. Kan ve lenf damarlarına girmeleri halinde vücudun diğer organlarına da yerleşir ki buna metastaz adı verilir.
Prostat kanseri erkeklerde en sık görülen 2. kanser olup tüm dünyada her yıl yaklaşık tanı alan hasta sayısı 1 milyon civarındadır. Prostat kanseri için en önemli risk faktörleri ise: Yaş, aile öyküsü ve ırk tır. Prostat kanseri ileri yaş kanseri olup yaş ilerledikçe risk artar.
Ailede prostat kanseri tanılı akrabaların olması yine riski arttırmaktadır. Babada prostat kanseri varlığında risk 2 kat, kardeşte olması durumunda 3 kat artar. İkiden fazla birinci derece akrabalarda olması halinde ise risk 5 kat artar.
Irk, bir diğer önemli risk faktörüdür. Özellikle siyah ırkta prostat kanser görülme sıklığı artmıştır. Siyah ırktaki kanserler ayrıca daha agresif seyirli olmaktadır.
Son araştırmalarda “hipertansiyon” hastalığının prostat kanser riskini %15; “abdominal obezite”nin (bel çevresinin >102 cm olması) ise %56 arttırdığı gösterilmiştir.
Prostat kanserinde taramanın nasıl ve kime yapılacağı da önemli bir husustur. 50 yaş üzeri erkeklerde, aile öyküsü olan 45 yaş üzeri erkeklerde, 40’lı yaşlarda >1 ng/mL PSA ölçümü olan hastalarda ve 60’lı yaşlarda >2 ng/mL PSA ölçümü olan hastalarda PSA taraması önerilmektedir.
Kanserin kesin tanısı doku incelemesi ile konulur ve doku örneği için biyopsi alınmalıdır. PSA değeri riskli seviyede olan hastalar ve PSA değeri normal olsa dahi parmakla rektal muayenede ele gelen nodüllerin olması durumunda prostat biyopsisi yapılmalıdır.
Mesane kanserlerinde ise tümörün hızlı ilerlemesi nedeniyle erken tanı çok önemlidir. İdrardan kan gelmesi ise mesane kanserlerinin sıklıkla erken bulgularındandır. İdrarda kanama gözleyen hastaların en kısa sürede üroloji polikliniğine başvurması bu nedenle önem arz etmektedir.
İdrarda kanama ile bulgu verebilen bir diğer tümör ise böbrek tümörleridir. Ancak günümüzde sık yapılan görüntülemeler nedeniyle böbrek kanserlerinin büyük bölümü erken dönemde tanı almakta ve tedavi edilmektedirler.
Erkeklerde görülen testis kanserleri ise ürolojik kanserler içerisinde en hızlı çoğalan kanserlerden olup, tanı konulduğu andan itibaren en kısa sürede tedavi edilmelidir. Testislerde ağrısız ele gelen sertlik ve şişlik saptanması durumunda bir hekim muayenesi erken tanı ve tedavi için çok yararlı olacaktır.
Bugünkü teknoloji ve verilerle kanseri önceden saptama şansımız bulunmamaktadır. Ancak erken tanı pek çok kanser türünde olduğu gibi ürolojik kanserlerde de küratif tedavi şansını arttırmaktadır.
Herkese sağlıklı, güzel günler dilerim.
Prof. Dr. Ural Oğuz
Üroloji Anabilim Dalı Başkanı